Zamieszczono 20.06.2018 przez Adrian Kondraciuk

Jak poradzić sobie ze zbuntowanym nastolatkiem?

Młodzi ludzie oraz ich rodzice/opiekunowie bardzo często stojąc w obliczu trudności, których doświadczają skupiają całą swoją energię na problemie. Tymczasem, żeby móc sobie z nim skutecznie poradzić warto zadać sobie pytanie: „jak chce, żeby było? Co chce w zamian?”. Problem i jego rozwiązanie znajdują się bowiem po dwóch przeciwległych stronach.

Przyjmuje się, że termin: „młodzież” odnosi się do osób w wieku mniej więcej od 11, do nawet 22 lat. Granice te są płynne i bardzo indywidualne. Jest to szczególny okres w życiu człowieka, ponieważ zachodzi podczas niego wiele skompilowanych procesów:

  1. Ciało zaczyna się zmieniać.

  2. Pojawia się zainteresowanie seksualne innymi osobami.

  3. Kształtuje się tożsamość.

  4. Dokonują się zmiany w dojrzałości psychicznej i społecznej.

Zmiany jakie zachodzą w młodych ludziach generują dużo lęku, obaw i niepokoju. Dodatkowo nie wiedzą oni kim są ani kim chcieliby być. Charakterystyczne jest dla nich zmienianie zainteresowań, znajomych, podejmowanie się wielu działań, słuchanie różnej muzyki itp. Jest to niezwykle pomocne w uzyskaniu odpowiedzi na zasadnicze pytanie: „Kim jestem?”. Charakterystyczne dla tego etapu życia jest także doświadczanie różnych stanów emocjonalnych w krótkim czasie. Nastolatki bardzo szybko potrafią przechodzić od smutku do radości. Szybko zapominają o tym co czuli chwilę wcześniej, co jest niezrozumiałe dla dorosłych. Młodzi ludzie nie chcą i nie potrafią patrzeć na świat oczami swoich rodziców/opiekunów. Rodzi to wiele frustracji, która często staje się źródłem konfliktów.

Dlaczego konflikty są potrzebne?

Najważniejszym zadaniem każdego nastolatka jest zbudowanie własnej tożsamości. Musi on w tym celu uniezależnić się od swoich rodziców/opiekunów, nauczyć się dokonywać wyborów i ponosić za nie odpowiedzialność, a także nawiązać nowe, bliskie relacje. Rówieśnicy są dla każdego młodego człowieka niezwykle ważni, ponieważ to właśnie oni doświadczają podobnych trudności. Dzięki temu są ogromnym źródłem wzmocnień, co jest niezwykle ważne w związku z pojawiającym się w okresie dojrzewania niskim poczuciem własnej wartości. Typowe dla okresu dojrzewania jest również porównywanie się do innych. Dzięki grupie rówieśniczej i wspólnym uczestniczeniu w wielu różnych sytuacjach społecznych, nastolatki uczą się dostrzegać punkt widzenia innych, stają się empatyczni, zaczynają rozumieć myśli, zachowania, potrzeby i emocje otaczających ludzi, oraz przewidywać konsekwencje własnych działań. Zaczynają również myśleć o tym co jest dobre, a co jest złe. Aby zbudować własną tożsamość i niezależność, młody człowiek musi zakwestionować rolę autorytetów w jego życiu – czyli dorosłych. Konflikty są w związku z tym nieuniknione. Należy pamiętać, że okres dojrzewania jest swego rodzaju przygotowaniem młodych ludzi do późniejszego życia.  Rodzice/opiekunowie jako osoby najbliższe są idealnym obiektem do testowania różnych zachowań.

Co chcę w zamian?

Nastolatki bardzo często czują się nierozumiane przez innych. Młodzi ludzie oraz ich rodzice/opiekunowie stojąc w obliczu trudności, których doświadczają, zazwyczaj skupiają całą swoją energię na problemie. Tymczasem, żeby móc sobie z nim skutecznie poradzić warto zadać sobie pytanie: „jak chce, żeby było? Co chce w zamian?”. Nie można po prostu wyeliminować niewłaściwych zachowań. Zawsze trzeba je zastąpić innymi, bardziej akceptowalnymi. Musimy w związku z tym skoncentrować się na zmianie, a nie na problemie.  Problem i jego rozwiązanie znajdują się bowiem po dwóch przeciwnych stronach. Osiągnięcie zmiany i poradzenie sobie z problemem bardzo ułatwia negocjowanie różnych zachowań, szukanie rozwiązań, sprawdzanie co działa i powielanie tego. Negocjowanie trudności pozwala przyzwyczaić młodych ludzi do życia w świecie dorosłych. Będąc dorosłymi ludźmi nie możemy nikomu narzucić swojego zdania. Nasze życie opiera się na ciągłych negocjacjach i wspólnym ustalaniu wielu istotnych spraw. Pokazywanie i uczenie takiego sposobu rozwiązywania konfliktów jest bardzo cenną lekcją dla młodych ludzi. Należy też pamiętać, że problem nie występuje cały czas. Nawet od najtrudniejszej sytuacji, w której znajdują się rodzice czy młodzi ludzie pojawiają się wyjątki – sytuacje gdy jest lepiej oraz gdy problem nie występuje. Należy je powielać, wykorzystywać i wzmacniać poprzez docenianie, komplementowanie i nagradzanie. Im więcej miejsca zajmują pozytywne zachowania tym mniej jest go na zachowania trudne i nieakceptowane.

Adrian Kondraciuk – certyfikowany terapeuta, trener i superwizor-aplikant PSTTSR, certyfikowany specjalista psychoterapii uzależnień, praktyk metody Kids’ Skills. Trener ośrodka szkoleniowo-terapeutycznego Integri TSR, współzałożyciel Ursynowskiego Centrum Terapii Krótkoterminowej. Prowadzi terapie młodzieży i osób dorosłych. Pracuje indywidualnie i grupowo. Członek Polskiego Stowarzyszenia Terapeutów Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach, Europejskiego Towarzystwa Terapii Krótkoterminowej i Wielkopolskiego Towarzystwa Terapii Systemowej.