Dzieci uczą się przede wszystkim przez obserwowanie zachowań innych ludzi. Szczególnie w młodym wieku, największy przykład biorą one z rodziców, którzy aż do rozpoczęcia okresu dojrzewania (kiedy ważniejsi stają się rówieśnicy), są dla dziecka autorytetem i wzorem do naśladowania. Jeśli w domu podczas różnego rodzaju uroczystości spożywa się alkohol lub kiedy wieczorem po całym dniu pracy, któryś z rodziców sięga po puszkę piwa czy lampkę wina, żeby się odprężyć – właśnie takiego samego sposobu korzystania z alkoholu uczy swoje dziecko. Trudno dziwić się potem, że robi ono dokładnie to samo – pije ze znajomymi, żeby dobrze się bawić i sięga po alkohol w momencie, kiedy nie radzi sobie z kłopotami albo potrzebuje odrobiny relaksu po ciężkim dniu.

Każdy rodzic w pewnym momencie swojego życia doświadczy sytuacji, kiedy jego dziecko wróci do domu pod wpływem alkoholu lub poinformuje o tym, że zamierza go spróbować na najbliższej imprezie. Wynika to z tego, że alkohol od zawsze jest mocno obecny w naszej kulturze i życiu społecznym. Pojawia się przy okazji różnego rodzaju świąt czy ceremonii, przez co schemat i model jego używania mocno utrwala się w umyśle i przekonaniach ludzi już od wczesnego dzieciństwa.

Dobre relacje w rodzinie są kluczem do trzeźwości dziecka

Czynnikiem, który ma ogromny wpływ na wiek, w którym dziecko podejmuje decyzję o spożyciu alkoholu, są relacje panujące w rodzinie, a także sam stosunek rodziców do alkoholu. W rodzinach, w których częściej spożywa się alkohol przy okazji różnego rodzaju uroczystości czy świąt, dzieci wcześniej sięgają po alkohol. Dobre relacje panujące w rodzinie są nie tylko kluczem do uniknięcia tych trudności, ale pozwalają również zapobiec innym problemom wynikającym z okresu dojrzewania. Dzieci, które wychowywane są w rodzinach, w których panują ciepłe relacje, oparte na zaufaniu, szacunku oraz w których spędza się wspólnie wolny czas, upijają się rzadziej i decydują się później sięgnąć po alkohol niż nastolatkowie z domów, gdzie rodzice są rygorystyczni i rozliczający.

Alkohol ma negatywy wpływ na rozwój zarówno psychiczny, jak i fizyczny młodego człowieka.  Może powodować:

– zahamowanie rozwoju części mózgu odpowiedzialnej za procesy zapamiętywania i uczenia się;

– problemy z koncentracją;

– uzależnienie i pojawienie się depresji, zaburzeń zachowania;

Ponadto pod wpływem alkoholu ludzie (nie tylko młodzi) stają się impulsywni, agresywni i podejmują się wielu ryzykownych i destrukcyjnych zachowań. Statystyki pokazują, że nastolatkowie zaczynają spożywać alkohol w wieku 12-15 lat.

Kiedy zacząć rozmawiać z dzieckiem o alkoholu?

Nie ma odpowiedniego czasu na to, kiedy powinno się zacząć rozmawiać z dzieckiem o alkoholu. Na pewno ważne jest, aby dostosować język do możliwości odbioru i wieku dziecka. Inaczej będziemy rozmawiać z 6 latkiem, a inaczej z 15 latkiem. Dzieci uczą się przede wszystkim przez obserwowanie zachowań innych ludzi. Szczególnie w młodym wieku, największy przykład biorą one z rodziców, którzy aż do rozpoczęcia okresu dojrzewania (kiedy ważniejsi stają się rówieśnicy), są dla dziecka autorytetem i wzorem do naśladowania. Jeśli w domu podczas różnego rodzaju uroczystości spożywa się alkohol lub kiedy wieczorem po całym dniu pracy, któryś z rodziców sięga po puszkę piwa czy lampkę wina, żeby się odprężyć – właśnie takiego samego sposobu korzystania z alkoholu uczy swoje dziecko. Trudno dziwić się potem, że robi ono dokładnie to samo – pije ze znajomymi, żeby dobrze się bawić i sięga po alkohol w momencie, kiedy nie radzi sobie z kłopotami albo potrzebuje odrobiny relaksu po ciężkim dniu.

Podczas każdej przeprowadzanej rozmowy (nie tylko tej o alkoholu) warto zadbać o odpowiednie warunki:

– Odpowiednie miejsce, w którym zarówno dziecko, jak i rodzic będzie czuł się bezpiecznie i komfortowo;

– Wystarczającą ilość czasu, po to, aby mieć pewność, że możemy rozmawiać tak długo, jak to będzie konieczne i nikt ani nic nam nie przeszkodzi;

Bardzo ważne jest rozmawianie w sposób szczery i otwarty.  Należy pamiętać, że rozmowa to nie monolog ani umoralnianie. To wspólne dzielenie się swoimi spostrzeżeniami, wrażeniami, poglądami czy uczuciami. W dojrzałej rozmowie mówimy o sobie i o swoich uczuciach, myślach czy doświadczeniach. Młody człowiek podczas takiego kontaktu potrzebuje poczucia, że został zrozumiany i wysłuchany. Warto zadbać o to, aby dać przestrzeń do przedstawienia swojego zdania. Inspirującymi momentami do zainicjowania rozmowy mogą być sytuacje z codziennego życia takie jak mijanie sklepu z alkoholami, zobaczenie reklamy itp.

Przed rozmową z dzieckiem na temat alkoholu warto poszukać w sobie prawdziwych powodów, dla których nie chcemy, aby nasze dziecko go spożywało. Warto odwołać się do naszych emocji z tym związanych, myśli i obaw. Dużo bardziej trafiają do młodego człowieka komunikaty, które opierają się na naszych wartościach czy przekonaniach niż odgórnie narzuconych zasadach i normach moralnych, których należy przestrzegać, bo „tak wypada”.

Co, jeśli dziecko wróci do domu pod wpływem alkoholu?

Rozmowa z dzieckiem, które jest pod wpływem alkoholu, z pewnością nie przyniesie oczekiwanych rezultatów. To, co możemy w takiej sytuacji zrobić to przede wszystkim okazać zrozumienie i wsparcie. Najlepszą strategią jest powstrzymanie emocji i poczekanie, aż dziecko wytrzeźwieje. Może to być trudne w sytuacji, w której osobiście doświadczymy takiego zdarzenia, natomiast warto pamiętać, że nerwowa reakcja tak naprawdę pozwoli tylko rozładować nasze emocje i napięcie.  Nie wniesie niczego dobrego. Kiedy młody człowiek będzie w stanie, ważne jest, aby rozpocząć rozmowę ze spokojem, zaciekawieniem, ale też poinformować go o swoich obawach, uczuciach i emocjach, jakie towarzyszyły nam w momencie jego powrotu do domu. W rozmowie takiej powinien również pojawić się wątek szkodliwości alkoholu oraz nasze oczekiwania co do zachowania dziecka.

Pamiętajmy, że nie mamy możliwości zmuszenia młodego człowieka do czegokolwiek. Negatywne i konfrontujące nastawienie może spowodować opór, który z pewnością nie będzie sprzyjał poprawie sytuacji i dojściu do porozumienia. Poruszanie trudnych tematów jest elementem budującym dobre relacje i spajającym rodzinę. Im lepszą mamy relację i więź z naszym dzieckiem, tym łatwiej ochronimy je przed różnego rodzaju trudnościami. W relacji z dzieckiem tak jak w każdej innej warto opierać się na zaufaniu i wzajemnym szacunku oraz traktować je tak, jak najlepszego przyjaciela.